Bộ ly hợp ô tô là gì? Cấu tạo, phân loại và nguyên lý hoạt động chi tiết
Được ví như “cầu nối” truyền momen lực giữa động cơ với hộp số, ly hợp ô tô có thể đóng lại hoặc mở ra, giúp xe chuyển động tiến, lùi hoặc dừng lại theo điều khiển của người lái.
Bộ ly hợp ô tô là gì và có công dụng thế nào đối với xe?
Trong cấu tạo hộp số, bộ ly hợp ô tô (clutch) là bộ phận quan trọng kết nối trục khuỷu của động cơ với các bộ phận khác của hộp số. Công dụng của bộ ly hợp trên ô tô là dẫn động cho hộp số bằng cách đóng (hợp) và mở (ly) tùy theo điều khiển của người lái, theo đó momen lực sẽ được nối hoặc ngắt, giúp xe chuyển động tiến, lùi hoặc dừng lại.
Cụ thể, khi xe ở số tiến, ly hợp ô tô được mở ra tại số tương ứng, giúp truyền momen lực từ động cơ tới trục dẫn động của hộp số và làm bánh xe chuyển động. Khi phanh xe hoặc khi xe về số lùi, ly hợp đóng lại, động cơ sẽ bị tách ra khỏi hệ thống truyền động. Lúc này momen lực sẽ bị ngắt hoặc đổi chiều, giúp xe dừng lại hoặc về số lùi theo điều khiển của người lái.
>>> Tìm hiểu thêm: Cấu tạo hộp số ô tô và nguyên lý hoạt động chi tiết nhất
Phân biệt các loại ly hợp trên ô tô
Có nhiều loại ly hợp ô tô phù hợp với thiết kế động cơ và hộp số của từng dòng xe. Dựa trên cấu tạo bộ ly hợp ô tô và phương thức hoạt động, các loại ly hợp trên ô tô được phân loại như sau:
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp truyền momen xoắn
Dựa theo phương thức truyền momen xoắn, ly hợp ô tô lại được phân thành các loại nhỏ:
Ly hợp ma sát: Lực ma sát từ các đĩa trên bộ ly hợp được sử dụng để truyền momen từ động cơ tới trục sơ cấp của hộp số.
Ly hợp thủy lực: Ly hợp thủy lực sử dụng chất lỏng và dầu thủy lực cùng với bộ biến mô thủy lực để truyền động từ momen xoắn tới động cơ. Đây là loại ly hợp thường được sử dụng trên các loại hộp số tự động hiện nay.
Ly hợp điện từ: Momen lực được truyền động qua ly hợp nhờ từ trường của khối nam châm điện.
Ly hợp liên hợp: Là loại ly hợp kết hợp 2 trong 3 cách truyền động trên để truyền động.
>>> Xem thêm:
- Momen xoắn là gì? Ý nghĩa, thông số, công thức tính trong động cơ
- Mối quan hệ của momen xoắn và công suất động cơ
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp tạo lực ép
Ly hợp lò xo: Lò xo được nén chặt tạo nên lực điều khiển trạng thái ly hợp.
Ly hợp ly tâm: Sử dụng lực ly tâm nhằm tạo lực ép giúp đóng và mở ly hợp
Ly hợp nửa ly tâm: Kết hợp giữa lực ép lò xo và lực ly tâm sinh ra từ trọng khối phụ để điều khiển ly hợp ô tô.
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp dẫn động
Theo phương pháp dẫn động, ly hợp được chia làm 3 loại phổ biến:
Ly hợp dẫn động cơ khí: Ly hợp được đóng ngắt bằng tay đòn hoặc hệ thống dây cáp. Hiện nay loại ly hợp dẫn động cơ khí ít được dùng cho ô tô mà chủ yếu dùng trong xe máy tay côn.
Ly hợp dẫn động thủy lực: Cấu tạo bộ ly hợp dẫn động thủy lực gồm bộ xi lanh chính, xi lanh cắt và đường ống dẫn dầu thủy lực. Khi nhấn bàn đạp ly hợp, lực nhấn sẽ tạo nên một áp suất thuỷ lực trong xi lanh chính, dầu thủy lực chảy từ bình chứa qua đường ống dẫn và truyền lực tác dụng lên xi lanh cắt, giúp ly hợp đóng hoặc ngắt theo điều khiển.
Như hình minh họa, hệ thống ly hợp thủy lực ô tô bao gồm: clutch pedal (bàn đạp ly hợp), hydraulic lines (đường ống dẫn dầu thủy lực), slave cylinder (xi lanh cắt), master cylinder (xi lanh chính), master cylinder reservoir (bình chứa dầu thủy lực cho xi lanh chính).
Ly hợp tự động thủy lực: Đây là phiên bản nâng cấp của ly hợp dẫn động thủy lực khi người dùng chỉ cần đạp bàn đạp ly hợp và hệ thống sẽ tự xử lý tín hiệu để thực hiện đóng/mở ly hợp.
>>> Tham khảo thêm: Tìm hiểu chi tiết về hộp số ly hợp kép trên ô tô
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp điều khiển
Điều khiển thủ công: Người lái tác động vào bàn đạp ly hợp, sau đó lực sẽ được truyền qua hệ thống truyền động để tác động tới hộp số.
Điều khiển tự động: Người lái không cần tác động vào bàn đạp ly hợp, hoạt động đóng/mở của ly hợp sẽ do máy tính tự động điều khiển. Cụ thể, từ tín hiệu chuyển số do cần gạt số cùng các tín hiệu khác gửi tới, hệ thống máy tính sẽ xử lý các thông số này và truyền động lực, tác động lên ly hợp đóng hoặc mở một cách thích hợp. Đây là loại ly hợp được dùng trên các dòng xe ô tô hiện đại
Ly hợp ô tô dựa trên trạng thái làm việc
Ly hợp đóng: hệ thống luôn ở trong trạng thái đóng, lò xo ép đĩa ép và ép ma sát, tạo thành một khối.
Ly hợp mở: khi không có lực tác động, hệ thống luôn ở trong trạng thái mở và chỉ đóng khi có lực điều khiển. Hiện nay, ly hợp thường mở gần như đã không còn được sử dụng trên các dòng xe ô tô hiện đại nữa.
Ly hợp ô tô trên các dòng xe VinFast có gì đặc biệt?
Các dòng xe VinFast Lux A2.0, Lux SA2.0 và VinFast President sử dụng hộp số ZF 8 cấp. Cấu tạo ly hợp ô tô dẫn động bằng thủy lực hiện đại được trang bị tới 3 bộ ly hợp. Sự ưu việt của hộp số ZF 8 cấp được thể hiện ở khả năng chuyển số nhanh, mượt và linh hoạt. Trong đó, bộ ly hợp được tối ưu hóa là một trong những yếu tố giúp xe rút ngắn thời gian chuyển số, cũng như có khả năng chuyển mượt mà và êm ái mà không xảy ra hiện tượng sốc, giật, trượt số, ngay cả khi người lái chuyển số nhảy cấp (ví dụ từ số 2 lên số 5, hay lùi từ số 8 xuống số 3). Cùng với đó, việc sử dụng hộp số tự động Steptronic giúp người dùng chỉ cần nhấn hoặc nhả ly hợp mà không cần quan tâm quá nhiều đến cần số trong quá trình điều khiển xe.
>>> Xem thêm: Nguyên nhân khó chuyển số ở xe số tự động
Trên cả 3 phiên bản của VinFast Fadil đều sử dụng hộp số tự động biến thiên vô cấp CVT - loại hộp số sử dụng dây đai truyền động (pulley) có tỷ số truyền động ổn định. Trước khi cài số lùi với xe sử dụng hộp số CVT, người dùng cần nhấn bàn đạp ly hợp hết cỡ; chú ý không dùng bàn đạp bộ ly hợp ô tô làm nơi để chân và không để trượt ly hợp khi không cần thiết để đảm bảo an toàn trong quá trình điều khiển xe.
Các mẫu xe xanh hiện là lựa chọn ưu tiên của nhiều khách hàng để góp phần bảo vệ môi trường sống. VinFast hiện có nhiều ưu đãi hấp dẫn khi khách hàng đặt mua VF e34 và đặt cọc VF 8, VF 9 online. Quý khách sẽ được trải nghiệm các công nghệ hiện đại, tính năng mạnh mẽ và thông minh được tích hợp trên xe.
Khi có nhu cầu tìm hiểu hoặc sở hữu ô tô điện VinFast quý khách có thể tham khảo thêm thông tin tại website hoặc nhận tư vấn từ chúng tôi:
- Tổng đài tư vấn: 1900 23 23 89
- Email chăm sóc khách hàng: [email protected]
*Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo
>>> Tìm hiểu thêm:
