Hệ thống chân không ô tô là gì? Cách khắc phục rò rỉ chân không
Hệ thống chân không ô tô được ví như một chiếc “máy bơm khí” khổng lồ. Nếu không được bảo dưỡng đúng cách, hiện tượng rò rỉ hệ thống chân không sẽ dễ dàng xảy ra. Lúc này, các bộ phận làm bằng cao su và nhựa sẽ nhanh chóng bị hư hỏng, ảnh hưởng đến quá trình vận hành của phương tiện. Trang bị những dấu hiệu rò rỉ hệ thống chân không ô tô giúp khách hàng di chuyển an toàn và tiết kiệm chi phí sửa chữa.
1. Hệ thống chân không ô tô là gì?
Hệ thống chân không ô tô ảnh hưởng trực tiếp hiệu quả vận hành của động cơ đốt trong. Tỷ lệ không khí bơm vào sẽ quyết định mức năng lượng mà động cơ có thể tạo ra.
Mỗi động cơ đều cần một lượng không khí và nhiên liệu phù hợp để có thể tạo ra năng lượng di chuyển các pít-tông nhằm giúp xe hoạt động ổn định. Do đó, nếu hệ thống chân không ô tô gặp vấn đề, phương tiện sẽ không đảm bảo an toàn để vận hành.
Tùy từng đơn vị sản xuất, mức chân không sẽ được quy định với lượng tiêu chuẩn khác nhau. Trên một số dòng xe, hệ thống chân không còn được sử dụng như một nguồn điện phụ để hỗ trợ động cơ và hộp trục khuỷu hoạt động.
>> Tìm hiểu thêm: Van không tải là gì? Nguyên lý hoạt động và cách kiểm tra hư hỏng
2. Nguyên lý hoạt động của hệ thống chân không ô tô
Hệ thống chân không ô tô được chia thành 3 nguyên lý hoạt động bao gồm Venturi, Bernoulli và Coanda. Nắm rõ nguyên lý hoạt động của hệ thống chân không ô tô giúp chủ sở hữu tối ưu hiệu suất vận hành của bộ phận.
2.1. Nguyên lý Venturi
Hệ thống chân không ô tô sử dụng nguyên lý Venturi sẽ hoạt động như sau:
- Khí nén được đưa vào đầu phun (A).
- Khi tiết diện của vòi phun động lực (B) giảm, khí nén được tăng tốc. Áp suất động tăng, đồng thời áp suất không khí tĩnh giảm.
- Khi đã đi qua vòi phun động lực, không khí được tăng tốc sẽ mở rộng và tạo ra chân không.
- Không khí sẽ bị hút qua kết nối chân không (D) vào vòi phun.
- Không khí nén thoát ra khỏi vòi phun thông qua bộ giảm thanh (C) cùng với không khí "hút vào".
Với cơ chế vận hành nguyên lý Venturi, hệ thống chân không giúp phương tiện nâng cao khả năng tăng tốc. Ngoài ra, việc điều khiển riêng lẻ bộ kẹp chân không giúp phương tiện được sửa chữa và bảo dưỡng thuận tiện hơn. Theo đó, nhằm nâng cao sự tương thích, các đơn vị đã áp dụng nhiều loại dầu phun với mức công suất đa dạng.
2.2. Nguyên lý Bernoulli
Đối với nguyên lý Bernoulli, hệ thống chân không trên ô tô sẽ hoạt động như sau:
- Vận hành bằng khí nén tích hợp với tạo chân không
- Không khí nén thoát ra qua các lỗ trên cốc hút và tăng tốc một cách nhanh chóng.
- Do tốc độ tăng nên áp suất tĩnh giảm. Từ đó, chân không được tạo ra (A)
- Khí được tăng tốc di chuyển sang phía (B); một "đệm khí" sẽ được tạo ra giữa đệm hút và phôi
- Tốc độ dòng chảy cao có tác dụng lấp đầy các lỗ hổng khí, giúp các phôi xốp được xử lý và tách rời đồng thời.
- Hiệu ứng Bernoulli đảm bảo rằng các phôi được xử lý đúng cách nhưng vẫn hạn chế tối đa các tiếp xúc bên ngoài.
Nhờ nguyên lý Bernoulli, các phôi mỏng và nhạy cảm trong hệ thống chân không ô tô sẽ được xử lý nhẹ nhàng, tránh tiếp xúc tối đa với các tác nhân bên ngoài. Ngoài ra, các phôi xốp cũng sẽ được tách biệt một cách an toàn.
2.3. Nguyên lý Coanda
Khi nguyên lý Coanda được áp dụng, hệ thống chân không ô tô sẽ hoạt động như sau:
- Hệ thống vận hành bằng khí nén và tích hợp tạo chân không
- Khí nén được dẫn qua một khe hở hình khuyên giúp tăng tốc độ di chuyển
- Sự gia tăng tốc độ dòng chảy dẫn đến "hiệu ứng Coanda". Theo đó, không khí sẽ thoát ra theo một bề mặt lồi
- Không khí chảy dọc theo bề mặt tạo ra lực hút trong không gian xung quanh
Hệ thống chân không sử dụng nguyên lý hoạt động Coanda sẽ sở hữu tốc độ hút cao và tiêu thụ khí thấp. Trong đó, áp suất vận hành dao động trong mức 1 - 5 bar. Bề mặt tiếp xúc lớn với các lỗ chân sát nhau giúp phôi không bị hút vào hoặc hư hỏng trong quá trình sử dụng.
>> Tìm hiểu thêm:
- Cảm biến áp suất đường ống nạp: Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
- Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục ô tô mất phanh
3. Dấu hiệu nhận biết hệ thống chân không ô tô bị rò rỉ
Trong quá trình sử dụng, hiện tượng rò rỉ hệ thống chân không ô tô sẽ xảy ra nếu xe không được bảo dưỡng đúng cách. Theo đó, rò rỉ chân không xảy ra khi động cơ đốt trong có thêm lượng không khí bơm vào nhưng không được phát hiện kịp thời. Ngoài ra, việc máy tính động cơ - bộ phận tính toán lượng nhiên liệu lý tưởng không “đọc” được mức không khí bơm cũng khiến bộ phận này bị rò rỉ. Điều này khiến hỗn hợp nhiên liệu - khí trong động cơ mất cân bằng, gây ra hoạt động bất thường và đình trệ.
Thông thường, áp suất chân không sẽ có tác dụng điều khiển và vận hành các hệ thống liên quan bao gồm bầu trợ lực phanh, hệ thống điều hòa hay ứng dụng điều khiển hành trình. Trong kì nạp, piston sẽ đi xuống và tạo nên áp suất chân không để hút hỗn hợp nhiên liệu - khí vào buồng đốt. Nếu tỷ lệ giữa hai yếu tố mất cân bằng, động cơ sẽ không thể hoạt động bình thường. Để giảm thiểu tối đa các nguy hiểm có thể xảy ra, chủ phương tiện nên nắm rõ những dấu hiệu rò rỉ chân không như sau:
- Đèn báo kiểm tra động cơ trên bảng điều khiển bật sáng.
- Một động cơ có quá nhiều không khí khiến nhiệt độ đốt tăng cao. Do đó, xe sẽ có xu hướng thải ra nhiều khí oxide hơn trong quá trình di chuyển.
- Với quá nhiều không khí, bộ điều khiển động cơ sẽ cố gắng bù lại bằng cách thêm nhiều nhiên liệu vào hỗn hợp hòa khí. Điều này khiến cho phương tiện sẽ hao tốn nhiều nhiên liệu xăng hoặc điện hơn.
- Động cơ trì trệ
- Động cơ không đồng đều và khoảng thời gian không tải giữa các bộ phận sẽ diễn ra nhanh hơn so với bình thường.
- Trong quá trình vận hành, khu vực động cơ của xe sẽ phát ra tiếng động khó chịu.
- Khả năng tăng tốc kém
Theo nhiều nghiên cứu, một số bộ phận dưới đây là vị trí có khả năng rò rỉ chân không cao nhất, bao gồm:
- Đường ống nạp: Bộ phận của động cơ cung cấp hỗn hợp nhiên liệu - không khí vào xilanh.
- Ống chân không và ống mềm: Nhiệt độ động cơ cao có thể làm cho ống chân không, ống mềm bằng nhựa và cao su bị vỡ hoặc nứt, gây ra rò rỉ.
- Các vòng đệm ống nạp: Miếng kim loại dùng để bịt kín ống nạp với động cơ.
- Thân van tiết lưu: Bộ phận của ống nạp chứa bướm ga - nơi đóng và mở để điều khiển lượng không khí đi vào buồng đốt.
- Vòng đệm thân van tiết lưu: Miếng kim loại bịt kín để ngăn chặn không khí rò rỉ ra ngoài giữa ống nạp và thân van tiết lưu.
>> Tìm hiểu thêm:
4. Cách kiểm tra và khắc phục hệ thống chân không ô tô bị rò rỉ
Để nhận biết các dấu hiệu hệ thống chân không ô tô bị rò rỉ, chủ xe có thể áp dụng một số cách kiểm tra dưới đây. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, người dùng cần đeo kính và khẩu trang bảo hộ, tránh sự ảnh hưởng của chất tẩy rửa trước khi thực hiện thao tác kiểm tra.
- Kiểm tra bằng mắt
Thông qua thị giác, người dùng có thể dễ dàng kiểm tra các đường ống chân không trên nắp máy động cơ ô tô. Do vị trí lắp đặt chịu nhiệt độ cao nên những đường ống này dễ bị biến chất và trở nên cứng, giòn, dẫn đến hệ thống chân không bị rò rỉ. Điều này có thể gây ra tình trạng chết máy và tiêu hao hỗn hợp hòa khí.
Sau khi tháo các đường ống ra kiểm tra, chủ xe nên thay mới. Do làm bằng chất liệu cao su nên ống chân không có thể dễ dàng tìm thấy tại các cửa hàng phụ tùng ô tô. Tuy nhiên, để tránh ảnh hưởng tới các bộ phận khác, chủ phương tiện nên mang xe tới các trung tâm bảo dưỡng chính hãng để được hỗ trợ thay mới.
- Kiểm tra bằng chất tẩy rửa
Chủ xe cũng có thể phát hiện lỗi rò rỉ chân không bằng cách sử dụng bình xịt carburetor cleaner (chất tẩy rửa). Đầu tiên, người dùng khởi động phương tiện với tốc độ không tải và xịt dung dịch quanh phần ron để bịt kín bướm ga. Nếu nhận thấy dung dịch lọt vào buồng đốt và làm tăng tốc động cơ, chủ phương tiện hãy kiểm tra lại phần ron. Ngược lại, hệ thống chân không ô tô sẽ không bị lỗi rò rỉ nếu động cơ chạy êm ái.
Ngoài ra, chủ phương tiện cũng có thể xịt carburetor cleaner lên đường ống nạp, ron bịt kín cổ góp hút, solenoid điều khiển EVAP, van hoặc các vị trí ống nối khi quan sát tốc độ động cơ. Tương tự, nếu ron bị hư hỏng hoặc rò rỉ, người dùng sẽ nhận thấy tốc độ động cơ tăng lên ngay sau khi được xịt dung dịch carburetor cleaner.
Bầu trợ lực phanh cũng là một trong những bộ phận dễ bị rò rỉ chân không. Để đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ phương tiện, khách hàng cũng nên xịt carburetor cleaner lên các ống chân không của bầu trợ lực phanh và kiểm tra kết quả như các bộ phận khác.
- Dùng đồng hồ đo
Quan sát áp suất trên đồng hồ đo cũng là một thao tác kiểm tra dấu hiệu rò rỉ chân không hiệu quả. Sau khi rút ống chân không nối với động cơ, chủ xe kết nối với đồng hồ đo và thực hiện bơm áp suất. Nếu áp suất giảm dần , chủ sở hữu hãy đưa phương tiện tới gara/showroom uy tín để được hỗ trợ khắc phục.
- Kiểm tra âm thanh
Một trong những dấu hiệu của rò rỉ chân không là động cơ sẽ phát ra tiếng rít khi di chuyển hoặc khi chủ xe chọc vào để kiểm tra. Tuy nhiên, tiếng kêu này rất khó có thể nhận ra. Do đó, chủ sở hữu nên dùng ống nghe cơ học để kiểm tra âm thanh sau khi đã tháo đầu rò.
- Phương pháp nước xà phòng
Sử dụng nước xà phòng là một trong những phương pháp đơn giản và tiết kiệm chi phí. Chủ xe chỉ cần phun một lượng nhỏ hỗn hợp xà phòng và nước xung quanh các khu vực có thể bị rò rỉ. Nếu vết rò rỉ không hút nước, động cơ có thể tạm thời hoạt động trơn tru. Trong đó, phần dung dịch sẽ giúp cân bằng lại tỷ lệ nhiên liệu - không khí trong hệ thống. Tuy nhiên, để đảm bảo hiêu quả hoạt động lâu dài, người dùng vẫn nên mang phương tiện tới các trung tâm bảo dưỡng để được hỗ trợ kiểm tra.
- Kiểm tra khói
Người dùng sử dụng một ống khói và thực hiện phun vào gần đường ống nạp. Lúc này, khói sẽ thoát ra từ các vết rò rỉ trong ống chân không nhanh chóng. Nếu thấy hiện tượng này, chủ sở hữu nên mang phương tiện tới các trung tâm bảo dưỡng để được sửa chữa kịp thời.
Khi gặp các dấu hiệu trên, chủ xe có thể xử lý tình huống tạm thời bằng nhiều cách khắc phục rò rỉ chân không khác nhau. Trong đó, phương pháp phổ biến nhất chính là thay mới các ống dẫn trong hệ thống chân không ô tô. Nếu một đầu không bị hỏng, chủ xe có thể cắt ống đi khoảng 1,3 - 1,5cm và nối lại để khắc phục lỗi rò rỉ. Ngoài ra, việc quấn băng keo dày và cứng cũng là cách hạn chế sự rò rỉ chân không trong một thời gian ngắn.
Tuy nhiên, để kéo dài tuổi thọ phương tiện và đảm bảo an toàn khi di chuyển, người dùng nên mang phương tiện tới các gara/showroom uy tín để được hỗ trợ xử lý. Phát hiện sớm hư hỏng hệ thống chân không ô tô giúp người dùng có trải nghiệm lái an toàn.
Hệ thống chân không ô tô là bộ phận quan trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ động cơ và hiệu suất hoạt động của xe khi di chuyển. “Bỏ túi” những dấu hiệu và cách khắc phục rò rỉ chân không giúp bộ phận kéo dài tuổi thọ và vận hành phương tiện an toàn.
Khách hàng có ý định sở hữu xe xanh cũng có thể tham khảo thêm thông tin và đặt cọc VF 8, VF e34 và VF 9 online để trải nghiệm khả năng vận hành mạnh mẽ, tính năng thông minh, công nghệ hiện đại được trang bị trên xe và nhận những ưu đãi hấp dẫn từ VinFast.
Để có thêm thông tin hoặc cần hỗ trợ tư vấn về các sản phẩm của VinFast, vui lòng liên hệ với chúng tôi:
- Tổng đài tư vấn: 1900 23 23 89.
- Email chăm sóc khách hàng: [email protected]
>>> Tìm hiểu thêm:
- 6 loại động cơ ô tô điện phổ biến hiện nay
- Hệ thống phanh ô tô có cấu tạo và nguyên lý hoạt động ra sao?
*Thông tin trong bài viết mang tính chất tham khảo
